AMD. Choroba zabierająca nam wzrok

AMD to angielski akronim – skrótowiec – oznaczający Zwyrodnienie Plamki Związane z Wiekiem. Szacuje się, że na tę poważną chorobę cierpi ok. 8% po 50 roku życia oraz prawie 40 % u osób po 70 roku życia. Choroba ta dotyczy ok 25 mln ludzi na całym świecie, tylko w Polsce co roku rozpoznaje się ok 25 tys. nowych przypadków.  Aby odpowiedzieć czym tak naprawdę jest ta choroba musimy zagłębić się nieco w anatomię naszego oka.

PLAMKA – NAJWAŻNIEJSZY PUNKT

Wszyscy zdajemy sobie sprawę z wagi siatkówki w procesie widzenia. Siatkówka stanowi kliszę naszego oka, na której co chwile wypalają się obrazy otaczającego nas świata. Siatkówka nie jest strukturą jednorodną, składa się z wielu warstw. Najważniejszą jest oczywiście warstwa fotoreceptorów, czyli komórek odpowiedzialnych za interpretacje impulsów świetlnych. Posiadamy dwa rodzaje komórek światłoczułych – czopki i pręciki. Pręciki są odpowiedzialne za postrzeganie ogólnych kształtów, ruchu oraz widzenie zmierzchowe. Czopki natomiast odpowiedzialne są za widzenie kolorów oraz ostre widzenie szczegółów. Komórki te nie są równomiernie rozsiane po siatkówce. Czopku głównie znajdują się w małym punkcie na siatkówce zwanym plamką. Promienie światła po przejściu przez rogówkę i soczewkę ogniskują się właśnie w tym miejscu. W przypadku stanów patologicznych bardzo ważne jest rozpoznanie czy dany stan zagraża strukturze plamki czy nie. Jeśli mamy możliwość hamowania chorób by nie doprowadzić do jej uszkodzenia zawsze będzie to priorytetem. Jednak część chorób w tym AMD dotyczy bezpośrednio naszej plamki.

SUCHE CZY MOKRE?

AMD nie jest choroba jednolitą o takim samym przebiegu u wszystkich pacjentów. Ze względu na charakter zmian na dnie oka specjaliści wyróżnili dwie postacie degeneracji plamki – Suche i Mokre. Suche AMD zazwyczaj posiada wolniejszy przebieg. Zmiany często długo są niezauważalne dla pacjenta, co stanowi powód późnej diagnostyki. Postać ta charakteryzuje się występowaniem druz, czyli drobnych złogów przemiany materii, które odkładane są w warstwach siatkówki powodując naruszenie jej integralności. Druga charakterystyczną cecha jest zanik geograficzny, czyli stopniowy zanik warstw barwnikowych, fotoreceptorów w regionie siatkówki. Z tego względu pacjent stopniowo traci ostrość widzenia oraz zaczyna zauważać problemy.

Druga postacią AMD jest Mokra charakteryzująca się odmiennym przebiegiem. Zazwyczaj jest on nagły i bardzo szybko postępujący. Dodatkowo na dnie oka tworzą się nowe patologiczne naczynia krwionośne. Naczynia te ze względu na nieprawidłową budowę często pękaja powodując wysięk krwii do siatkówki. Pacjent zazwyczaj znacznie wcześniej zauważa falujące litery, mocno krzywiące się linie oraz pojawienie się szarych/czarnych plam w centrum swojego pola widzenia. Postać mokra jest wyjątkowo niebezpieczna dla wzroku pacjenta, w związku z tym szybka diagnostyka i wdrożenie leczenia jest kluczowe.

OBJAWY AMD

– obniżenie ostrości wzroku w centrum – przy dobrze dobranych okularach,
– krzywienie się linii prostych,
– pojawienie się centralnej plamy zasłaniającej pole widzenia,
– zaburzenie widzenia kolorów – bledsze bardziej przytłumione,
– stopniowe lub nagłe pogorszenie widzenia.

DOAGNOSTYKA W AMD

Podstawą rozpoznania każdego stanu jest oczywiście wywiad przeprowadzony z pacjentem w gabinecie. Zazwyczaj pacjent zgłasza się do gabinetu optometrycznego z pogorszeniem widzenia. Często to właśnie optometryści wyłapują niepokojące ich objawy i kierują do lekarza specjalisty – okulisty celem pogłębionej diagnostyki i wydania diagnozy. Tylko lekarz okulista jest uprawniony do postawienia ostatecznej diagnozy i wdrożenia leczenia.

Pierwszym testem z którym mogą się Państwo spotkać w przypadku diagnostyki AMD jest test Amslera – prosta kratownica z czarnym punktem w centrum. Jest to podstawowy test służący odwzorowaniu widzenia plamkowego. W przypadku zauważenia niepokojących objawów zazwyczaj wykonuje się dodatkowe testy – OCT, badanie dna oka lub angiografię.

Badanie dna oka ma na celu zaobserwowanie nieprawidłowości i ich odpowiednią lokalizację.

OCT czyli Optyczna Koherentna Tomografia to szybki test pozwalający wykonującemu zobaczyć region plamki w przekrojach pionowych i poprzecznych. Dzięki temu bardzo dokładnie można prześledzić każdą zmianę na dnie oka.

Angiografia jest już bardziej zaawansowanym testem przeprowadzanym najczęściej w specjalistycznych placówkach lub szpitalach z oddziałem okulistycznym. Dzięki temu można bardzo dokładnie prześledzić przebieg naczyń na dnie oka i wyłapać nieprawidłowe naczynia przy mokrym AMD.

LECZENIE

Leczenie w przypadku AMD ma na celu zahamowanie choroby i pozostawieniu pacjentowi danej ostrości wzroku. Niestety nie jest możliwe leczenie, które przywracałoby pełną sprawność siatkówce przed wystąpieniem stanu chorobowego. W przypadku suchego AMD leczenie jest zazwyczaj zachowawcze. W przypadku Mokrego AMD leczenie ma na celu zniszczenie nieprawidłowych naczyń krwionośnych oraz zabezpieczenie przed ich ponownym wytworzeniem. W gamie metod leczenia znajdują się iniekcje doszklistokowe – zastrzyki z odpowiednim lekiem, terapie fotodynamiczne – leczenie laserowe oraz wszczepy z soczewkami Schariotha.

CZYNNIKI RYZYKA WYSTĄPIENIA AMD 

– czynniki genetyczne– występowanie AMD w bezpośredniej rodzinie,
– płeć– AMD występuje częściej u kobiet niż mężczyzn,
– wiek– AMD występuje głównie u osób po 50 roku życia,
– palenie papierosów,
– schorzenia sercowo-naczyniowe.