Czy warto wyeliminować GLUTEN z diety? Szkodliwość glutenu

Gluten to hasło popularne w dzisiejszym świecie i zapewne każdy już się z nim zetknął. Odpowiemy więc na kilka pytań. Czy nadal jest na cenzurowanym? Czy gluten szkodzi? Kiedy warto go odstawić, a w jakiej sytuacji zostawić w diecie?

Czym różni się celiakia od alergii na gluten?

Celiakia to immunologiczna choroba o podłożu genetycznym, która charakteryzuje się nietolerancją glutenu, białka zawartego w zbożach: pszenicy, życie i jęczmieniu. Jej konsekwencją jest zanik kosmków jelitowych, czyli wypustek śluzówki jelit, odpowiedzialnych za przyswajanie substancji odżywczych. W efekcie pojawiają się zaburzenia wchłaniania, niedożywienia i niedobory składników odżywczych w organizmie. Schorzenie nie przemija i wymaga stosowania ścisłej diety bezglutenowej do końca życia.

Tymczasem w przypadku alergii na gluten nie zawsze jest to konieczne. Tylko u osób z silną reakcją uczuleniową. Dlatego przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian w sposobie odżywiania zaleca się wykonanie badań potwierdzających celiakię czy nietolerancję lub alergię na gluten, które określą, czy restrykcja dietetyczna jest wskazana dla naszego zdrowia.

Jakie są konsekwencje nietrzymania diety?

Bóle brzucha, omdlenia, wymioty, uczucie zmęczenia, zaparcia, które mogą utrzymywać się nawet do kilku dni po spożyciu pokarmów zawierających gluten. Ale przestrzeganie diety bezglutenowej nie jest dziś tak kłopotliwe jak kiedyś, ponieważ asortyment produktów niezawierających w swoim składzie tego białka jest coraz większy. Nawet w restauracjach bez problemu możemy znaleźć odpowiednie potrawy.

 Szkodliwość glutenu – negatywne skutki

U wielu osób spożycie glutenu powoduje negatywne skutki, m.in.: upośledza wchłanianie niektórych mikroelementów i składników, jak np.: żelaza, wapnia, cynku, selenu, witaminy D, co może doprowadzić do anemii, osłabienia organizmu, słabej kondycji fizycznej; może powodować stany zapalne całego organizmu; oddziałuje na system odpornościowy i powoduje atak organizmu na jego własne tkanki, a w szczególności na komórki skóry, układu nerwowego i wyściełające jelita, co skutkuje m.in.: osłabieniem odporności, chorobami autoimmunologicznymi (np.: Hashimoto) oraz chorobami skóry (np.: trądzik). Według badań spożywanie glutenu może zwiększać nasz apetyt, ponieważ podczas jego trawienia wydzielane są substancje, sprawiające, że nasz mózg kojarzy pokarmy glutenowe z doznaniem przyjemności i domaga się dostarczenia organizmowi więcej jedzenia, niż naprawdę jest mu potrzebne. Badania pokazuję, że co najmniej 55 chorób wiąże się bezpośrednio ze spożywaniem glutenu. Należą do nich m.in.: rak, prawie wszystkie choroby autoimmunologiczne (np. Hashimoto), osteoporoza, stwardnienie rozsiane, schizofrenia, autyzm, depresja.

Dziś wiele osób wyklucza gluten „na wszelki wypadek”. To dobry pomysł?

Samodzielne przejście na taką dietę może spowodować powstanie wielu niedoborów witamin oraz mikro i makroelementów. Przede wszystkim zacznie nam brakować witamin: D, K, B1, B12, a także kwasu foliowego, żelaza, magnezu, cynku i wapnia. Deficyty te z jednej strony związane są z niską wartością odżywczą dostępnych bezglutenowych produktów spożywczych, ale także spowodować je może nieprawidłowe komponowanie codziennego jadłospisu.

Gdzie występuje i w czym jest gluten?

Wiele produktów może zawierać gluten, mimo że nie kojarzą się nam ze zbożami, np. wędliny, w tym parówki, mające w składzie substancje zagęszczające ich strukturę, a także jogurty owocowe, majonez, guma do żucia, czekolada, a nawet niektóre rodzaje kaw rozpuszczalnych.

Aby wykluczyć celiakię, sprawdź przeciwciała IgA-EmA lub tTG. Dodatkowym badaniem jest gastroskopia z pobraniem wycinków z jelita cienkiego.
Diagnostyka nic nie wykazała? W takim przypadku lekarz skieruje cię na badania w kierunku alergii (oznaczenie IgE-zależnego lub IgE-niezależnego) albo na testy w kierunku nietolerancji pokarmowej na gluten.

NASZ EKSPERT:
dr n. zdr. Barbara Szyszkowska
dietetyk