Jak chronić wzrok przed działaniem światła niebieskiego?

W obecnych czasach coraz więcej uwagi przykładamy do świadomości zagrożeń obecnych w naszych miejscach pracy. Wielu pacjentów pyta o możliwości ochrony siebie i bliskich przed negatywnymi skutkami płynącymi z użytkowania urządzeń mobilnych takich jak telefony czy tablety na nasze oczy. Dodatkowo duża grupa pracowników biurowych coraz częściej zwraca uwagę na ekspozycję na światło niebieskie w swoim otoczeniu. Ale czy na pewno rozumieją zagrożenie? Czy każde niebieskie światło jest złe? Czy trzeba całkowicie wyeliminować go z naszego otoczenia?

Światło jako fala

Światło jest falą emitowaną przez słońce docierającą na powierzchnię Ziemi. Składa się ona z wielu kolorów co zostało udowodnione dzięki doświadczeniu z pryzmatem. Zakres widzialny rozciąga się od fali 380 nm do 750 nm. Na krańcu tego spektrum znajduje się światło wysokoenergetyczne zwane w skrócie HEV (High Energy Visual). Jeszcze dalej znajduje się zakres promieniowania ultrafioletowego (skrót UV). Słońce emituje falę światła w pełnym zakresie, a ilość fali światła docierająca do naszych oczu zależy od wielu czynników w tym również od położenia słońca na horyzoncie. Oczywistym jest, że rano, kiedy słońce wstaje, jego tarcza jest jaskrawo biała, emitując tym samym dużą dawkę światła niebieskiego. Wraz z drogą po niebie, słońce przybiera bardziej złotawy odcień emitując więcej żółtego i zielonego światła, zaś wieczorem, kiedy Słońce zachodzi jego tarcza przybiera kolor czerwonawy, emitując już głównie czerwoną falę światła. Nie tylko słońce emituje fale świetlne, robią to również urządzenia i sprzęty wytworzone przez człowieka. Wszystko co ma oświetlenie LED – telefony, tablety, komputery, światła samochodowe lub oświetlenie domu również emituje falę świetlną w tym dużą ilość światła niebieskiego.

Wpływ światła niebieskiego na organizm

Na jego działanie wrażliwa jest nasza szyszynka, czyli gruczoł produkujący hormon snu melatoninę. Naturalnie duża dawka niebieskiego światła z rana pozawala na zatrzymanie procesu produkcji tego hormonu i umożliwia nam sprawne funkcjonowanie. Gdy tarcza przybiera czerwonawy blask i coraz mniej światła wysokoenergetycznego trafia na Ziemię, nasz gruczoł rozpoczyna produkcję melatoniny. Hormon ten obniża ciśnienie krwi i temperaturę ciała, ułatwiając nam zasypianie. W związku z tym pośrednio światło niebieskie jest odpowiedzialne za nasz cykl dobowy.

Negatywny wpływ światła HEV

Mimo pozytywnego wpływu światła HEV ma ono również swoje negatywne skutki. Zbyt długa ekspozycja na to światło po południu może sprzyjać zaburzeniom snu oraz powodować objawy astenopii, czyli bóle głowy, zmęczenie oczu, pieczenie i uczucie pisaku pod powiekami. Współcześnie coraz więcej osób doświadcza problemów z zasypianiem lub słabą jakością snu, co przy wieloletnim nieleczonym problemie może stanowić powód zaburzeń depresyjnych i nerwowych. We współczesnej medycynie mówi się o wieloletnim działaniu światła HEV na układ wzrokowy. Wiemy, że przezierna soczewka wewnątrzgałkowa częściowo wyłapuje te fale, co sprzyja jej zgęstnieniu. Jest to jedna z teorii mówiąca o rozwoju zaćmy. Z drugiej strony długotrwała ekspozycja siatkówki na światło niebieskie może powodować “stres” dla komórek, powodując ich obumieranie i w przyszłości skutkować większym prawdopodobieństwem wystąpienie AMD – czyli Zwyrodnienia Plamki Żółtej. W tym temacie badania wciąż trwają.

W związku z tym warto zabezpieczyć wzrok przed nadmierną ekspozycją na światło niebieskie.

Ochrona przed światłem niebieskim

Jedną z metod ochrony jest zmniejszenie intensywności wyświetlaczy LED. Powoduje to jednak gorszy odbiór obrazu i nie jest często tolerowane przez użytkowników. Drugą, bardziej popularną i bezpieczniejszą metodą są specjalne powłoki nanoszone na okulary korekcyjne tzw. Filtry absorpcyjne. Ich zadaniem jest odbicie niebieskiej fali światła i nieprzepuszczenie jej przez szkło okularowe. Jednak nie odbijają one całości fali HEV a jedynie jej wycinek negatywnie wpływający na nasze oczy. Filtry światła niebieskiego kiedyś nazywano blue-blockerami ze względu na ich właściwości. Obecnie stosuje się nazwę “powłoki blue” lub “powłoki niebieskie”. Wadą tych filtrów jest jednak zmiana kolorystyczna soczewki oraz lekkie zażółcenie odbieranego obrazu. Z tego powodu nie jest ona polecana osobom, opierającym swoją pracę o dobieranie kolorów – grafikom komputerowym, stomatologom lub fotografom. Dla tej grupy stworzono specjalne powłoki niebieskie, które mają zabezpieczyć wzrok przed nadmiarem ekspozycji na światło niebieskie oraz nie powodować zmiany kolorów odbieranych przez osobę noszącą te szkła okularowe.

Soczewki z filtrami światła niebieskiego

Obecnie każda firma produkująca soczewki okularowe posiada w swojej ofercie szkła z filtrami światła niebieskiego. Ich nazwy handlowe są różne, jednak ich cechą charakterystyczną jest niebieskie odbicie szczątkowe, lekkie zażółcenie soczewki oraz nieznaczna zmiana koloru otoczenia podczas obserwacji przez nią. Mimo to również w obrębie tych szkieł możemy wyróżnić kilka rodzajów. Podstawowe soczewki do komputera blokują światło niebieskie w zakresie poniżej 400 nm do poziomu poniżej 30% transmisji, chroniąc nasz wzrok przed działaniem fali HEV w ok. 30%. Drugim typem są soczewki o zwiększonej absorbcji odcinające światło poniżej 420 nm do poziomu poniżej 30% transmisji co pozwalana na ochronę niemal w 63%. Ostatnim typem soczewek są soczewki z niewidocznym refleksem. Odcinają one światło niebieskie jak standardowe soczewki do komputera, jednak mają zmniejszone zabarwienie żółte, co jest istotne dla osób pracujących z kolorami.

Soczewki kontaktowe z technologią Transition

Jeśli chodzi o użytkowników soczewek kontaktowych, oni nie zostali pozostawieni bez pomocy. Na rynku pojawiły się soczewki kontaktowe z technologią Transition, która do tej pory była dostępna jedynie w szkłach okularowych. Dzięki tej technologii soczewka kontaktowa przyciemnia się samoistnie w zależności od natężenia światła i UV. Dodatkowo światło niebieskie z grupy HEV również aktywuje soczewkę, powodując, że ta zaciemnia się do ok. 15% podczas pracy z komputerem lub urządzeniami mobilnymi. Chroniąc nasz wzrok w sposób dynamiczny w zależności od poziomu oświetlenia.