Migrena oczna – jak sobie z nią poradzić?

CO TO JEST I JAKIE SĄ PRZYCZYNY? 

Migrena to złożony, nawracający ból głowy, który w klasycznych przypadkach występuje po jednej stronie. Objawy poprzedzające niekiedy ból głowy nazywa się aurą migrenową i mogą one mieć charakter wzrokowy, czuciowy lub motoryczny (obejmujący np. zaburzenia mowy). 

Migrenę dzieli się m.in. na migrenę bez aury, migrenę z aurą, przewlekłą migrenę oraz powikłania migreny. 

Dawniej uważano, że przyczyną migrenowego bólu głowy jest skurcz naczyń krwionośnych wewnątrz czaszki, po którym następuje ich rozszerzenie. Obecnie istotę choroby lepiej tłumaczy tzw. teoria neurowaskularna (nerwowo-naczyniowa). Według niej migrena to pierwotny proces neurogenny, który charakteryzuje się nadmierną reaktywnością (wrażliwością na bodźce) komórek nerwowych kory mózgowej, zwłaszcza w obszarze potylicy. Towarzyszą mu wtórne zmiany w przepływie krwi przez naczynia krwionośne w mózgu. 

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA

 Najczęściej występuje migrena bez aury i stanowi 80% wszystkich migrenowych bólów głowy. Ogólnie około 75% osób z migreną stanowią kobiety. Największe natężenie i częstotliwość migrenowych bólów głowy spotyka się między 30.–40. rokiem życia. Po 40. roku życia liczba ataków i ich nasilenie stopniowo się zmniejsza. U pacjentów po 50. roku życia migrena pojawia się rzadko. Około 70% osób cierpiących z powodu migreny ma krewnych pierwszego stopnia, u których także występują migrenowe bóle głowy. 

OBJAWY MIGRENY OCZNEJ

 Ból głowy zaczyna się zwykle w czasie, gdy pacjent jest przytomny. Rzadko występuje zaraz po przebudzeniu, niekiedy budzi śpiącą osobę. Migrena może pojawić się samoistnie. Jednak u osób predysponowanych napady bólu migrenowego mogą zostać wywołane przez wiele czynników, w tym także środowiskowych. 

Ból jest umiarkowany do silnego i niejednokrotnie nasila się przy ruchach czy innej aktywności fizycznej. Występuje po jednej stronie, często umiejscawia się w obszarze czoła i skroni lub oka. Ból rozwija się przez 1–2 godziny, postępuje do tyłu i w końcu obejmuje całą głowę. Ból migrenowy utrzymuje się przez 4–72 godziny. U 80% pacjentów towarzyszą mu nudności, niemal połowa ma wymioty, dlatego w trakcie ataku odczuwa się niechęć do spożywania posiłków. 

ASPEKT OKULISTYCZNY MIGRENY

Aspekty okulistyczne migreny wiążą się z aurą migrenową, która objawia się najczęściej w postaci mroczków, światłowstrętu lub drgania (scyntylacji) obrazu, nazywanego teichopsjami (wyglądają one jak jasne zygzakowate linie przypominające zarysy fortyfikacji, niejednokrotnie przesuwają się w polu widzenia). Omamy wzrokowe mogą przybierać postać zamglonej plamki, widzenia „falującego, rozgrzanego powietrza” czy błysków światła. 

Ponadto efektem migreny może być zadrażnienie spojówkowe, cechy zespołu Hornera (względne zwężenie źrenicy, 1–2-milimetrowe opadnięcie powieki po stronie bólu głowy), porażenie nerwu III z porażeniem mięśni gałkoruchowych, opadnięciem powieki z zaoszczędzeniem odruchów źrenicznych lub z obecnością nieprawidłowych reakcji źrenic. Inne objawy to: tkliwość mięśni, zaburzenia rytmu serca, spadek lub wzrost ciśnienia tętniczego. 

Po napadzie bólu migrenowego przez 24 godziny może utrzymywać się np. uczucie zmęczenia, skłonność do irytacji, bóle mięśniowe, osłabienie, a niekiedy uczucie nadzwyczajnego odświeżenia. 

POSTĘPOWANIE

W pierwszej kolejności należy niezwłocznie (najlepiej do 15 minut) przyjąć leki, których zadaniem jest przerwanie ataku na samym jego początku. Niekiedy pomaga wypicie kawy. Wskazane jest przebywanie w zaciemnionym i wyciszonym pomieszczeniu, zastosowanie okładów, lekki masaż lub ucisk czoła, potylicy czy skroni. Warto rozważyć zastosowanie technik relaksacyjnych. Ważny jest wypoczynek i odpowiednia ilość snu. 

LECZENIE

Po opanowaniu ostrego ataku warto skonsultować się z lekarzem oraz po wskazaniu stosować leki zapobiegające występowaniu migrenowych bólów głowy. Badanie okulistyczne obejmuj badanie przedniego i tylnego odcinka oka oraz badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Pozwala ono wykluczyć inne możliwe przyczyny bólu oka lub głowy. 

Leczenie migreny można podzielić na leczenie mające na celu przerwanie bólu oraz zapobieganie wystąpieniom napadu bólu. Pierwszy typ leczenia jest najbardziej skuteczny, jeśli rozpocznie się je w ciągu 15 minut od pojawienia się bólu, kiedy jego nasilenie nie jest jeszcze duże. Leki dobiera się indywidualnie. W leczeniu zapobiegającym stosuje się leki, których celem jest zmniejszenie nasilenia i częstości występowania ataków bólu. Ponadto stosuje się leczenie niefarmakologiczne, np. techniki relaksacyjne. 

CO ROBIĆ, ABY UNIKNĄĆ ZACHOROWANIA

W zapobieganiu atakom duże znaczenie ma unikanie czynników wywołujących ból, stosowanie odpowiedniej diety, zapewnienie właściwej ilości snu, stosowanie technik relaksacyjnych czy psychoterapeutycznych oraz unikanie niektórych leków.