Daltonizm. Jedyna wada widzenia barwnego?

Daltonizm to dziedziczne schorzenie polegające na niepostrzeganiu pewnych kolorów, błędnie jednak uważa się, że ludzie obarczeni tą wadą wzroku nie widza żadnych kolorów.  

NIEWŁAŚCIWOŚCI SIATKÓWKI 

W jednej z warstw siatkówki znajdują się dwa główne rodzaje receptorów, dzięki którym jesteśmy w stanie widzieć. Pierwszymi są pręciki, które odpowiadają za widzenie w słabszym oświetleniu. Dzięki nim widzimy zarysy kształtów, ruch oraz po krótkiej adaptacji jesteśmy w stanie widzieć w umiarkowanej ciemności. Drugimi fotoreceptorami są czopki odpowiedzialne za widzenie szczegółów, lokalizację oraz właśnie kolory. Czopki występują w 3 podtypach wrażliwych na barwę: czerwoną, zieloną oraz niebieską. Współpraca tych trzech podtypów daje nam całe spektrum barw widoczne w otaczającym nas świecie. Jeśli człowiek posiada wszystkie podtypy mówimy o prawidłowej budowie. Dzięki temu widzi wszystkie kolory prawidłowo. A co jeśli czegoś by brakowało? 

WADA WIDZENIA BARWNEGO

Monochromatyzm jedna z najrzadszych schorzeń charakteryzuje się występowaniem tylko jednego podtypu czopków. W wyniku tego człowiek obarczony tą wadą nie są w stanie postrzegać prawidłowo kolorów.  

Znacznie częściej mamy do czynienia z tzw. Dichromatyzmem – czyli posiadaniem dwóch z trzech podtypów czopków. W zalezności od brakującego podtypu czopków człowiek niewrażliwy jest na inny kolor. 

• Protanopia – wada polegająca na nierozpoznawaniu barwy czerwonej. Często osoby obarczone tą wadą mylą kolor czerwony z kolorem zielonym.  
• Deuteranopia – “daltonizm” wada polegająca na nierozpoznawaniu barwy zielonej. Często jest ona mylona przez pacjentów z kolorem czerwonym.  
• Tritanopia – rzadka wada polegająca na rozpoznawaniu barwy niebieskiej i żółtej.  

Znacznie częściej występujących schorzeniem są wady trichromatyczne. W tym wypadku pacjent posiada wszystkie trzy rodzaje czopków jednak jeden podtyp jest osłabiony. Pacjenci z tą wadą mogą mieć problem z barwami dopełniającymi. Tu również posiadamy trzy rodzaje wady: 

• Protanomalia – osłabienie czułości czopków odpowiedzialnych za czerwony kolor. 
• Deuteranomalia – osłabienie czułości czopków odpowiedzialnych za zielony kolor. 
• Tritanomalia – osłabienie czułości czopków odpowiedzialnych za niebieski i żółty kolor. 

DZIEDZICZENIE  

Wady postrzegania kolorów są chorobami dziedzicznymi. W takim wypadku musimy sugerować się ich związkiem z chromosomami płciowymi X i Y. Gen odpowiedzialny za wadę widzenia barwnego połączony jest z chromosomem X. Kobieta posiada dwa chromosomy X więc może być nosicielką jednak nie być obarczona wadą – odsetek kobiet chorujących sięga ledwo 0,5% w populacji. Mężczyźni niestety posiadają tylko jeden X, w związku z tym istnieje olbrzymie prawdopodobieństwo posiadania tej wady – w populacji jest to ok 5-8%. Wada ta jest stabilna w czasie, obuoczna i nie pogłębia się. 

Co jeśli problem z postrzeganiem kolorów pojawił się nagle? Zaburzenie widzenia barw może również być spowodowane chorobami siatkówki, nerwu wzrokowego, migreną lub przyjmowaniem niektórych leków ogólnoustrojowych. W związku z tym, jeśli postrzeganie barw zmieniło się nagle należy udać się do lekarza celem konsultacji.   

JEŚLI MAM OD URODZENIA TO PO CO BADAĆ?

Faktycznie zaburzenie widzenia barwnego od urodzenia, a więc związane z genetycznym uwarunkowaniem jest stabilne i niezmienne w czasie. Jednak chcąc planować swoją ścieżkę zawodową możemy w tym momencie stanąć pod ścianą. W wykazie niektórych zawodów dokładnie sprecyzowano potrzebę bezbłędnego postrzegania barw. Zawody związane z posiadaniem broni, elektrycy, kierowcy zawodowi, piloci samolotów lub graficy komputerowi. 

Jeśli nie wiesz czy masz jakieś zaburzenie widzenia barwnego możesz to sprawdzić w gabinecie Ziko Optyk. Nasi specjaliści wykonają niezbędne badania i odpowiedzą na Twoje wątpliwości co do prawidłowego postrzegania kolorów.  

LECZNIE?

Jeśli zaburzenie widzenia barw jest związane z chorobami lub przyjmowanymi lekami zmiany często są odwracalne. Jeśli chodzi o wady wrodzone są one nie odwracalne i nie istnieje obecnie skuteczna terapia mająca na celu regenerację uszkodzonych czopków lub ich wykształcenie.  

Mimo tego współczesna nauka nie pozostawia ludzi obarczonymi tym schorzenie samym sobie. Osoby, które chcą lub potrzebują lepszego postrzegania kolorów mogą zwrócić się do wyspecjalizowanych ośrodków, które pomogą dobrać pomoce wzrokowe, dzięki którym Pacjenci są w stanie postrzegać różnice między kolorami. Okulary lub soczewki kontaktowe dla daltonistów są obecnie bardzo popularne i coraz więcej specjalistów opowiada się za używaniem.